NGUYÊN TẮC SUY ĐOÁN VÔ TỘI TRONG GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN HÌNH SỰ

1. Nguyên tắc suy đoán vô tội là gì?

Suy đoán vô tội là nguyên tắc hiến định và là một trong những nguyên tắc cơ bản trong tố tụng hình sự, được quy định đầy đủ, cụ thể tại Điều 13 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015. Với tư cách là văn bản có hiệu lực pháp lý cao nhất, là những quy phạm pháp luật cơ bản và quan trọng nhất của hệ thống pháp luật quốc gia, Hiến pháp 2013 quy định: “Người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật” (Khoản 1, Điều 31). Cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013, Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 đã quy định lần đầu tiên nguyên tắc suy đoán vô tội như sau:

“Người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.

Khi không đủ và không thể làm sáng tỏ căn cứ để buộc tội, kết tội theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định thì cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải kết luận người bị buộc tội không có tội.”

Nguyên tắc suy đoán vô tội đòi hỏi sự buộc tội phải dựa trên những chứng cứ xác thực không còn nghi ngờ. Mọi sự nghi ngờ đối với người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo đều phải được kiểm tra, chứng minh làm rõ. 

Gần đây đã xảy ra một vụ việc được xem là áp dụng triệt để nguyên tắc suy đoán vô tội trong giải quyết, xử lý vụ án. 

2. Tóm tắt vụ việc:

Khoảng 8h45 ngày 16/3/2023, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất qua soi chiếu, nghi ngờ lô hàng hóa khoảng 60kg, gồm 4 vali của các tiếp viên hàng không (bao gồm: Trần Thị Thu Ngân, Võ Tú Quỳnh, Đặng Phương Vân và Nguyễn Thanh Thủy) có chứa hàng cấm nên tạm giữ hàng hóa.

Lực lượng hải quan phối hợp Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Công an TP.HCM, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Bộ Công an, kiểm tra vali. Kết quả là trong các vali, ngoài một số đồ dùng cá nhân, có chứa hơn 320 tuýpkem đánh răng chưa mở nắp (nhiều nhãn hiệu khác nhau), trong đó có hơn 150 tuýp kem đánh răng chứa hơn 11kg ma túy (loại katemine và MDMA).

Ngày 17/3/2023, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất bàn giao hồ sơ ban đầu, tang vật liên quan cho Cơ quan CSĐT Công an TPHCM thụ lý điều tra. 

Ngày 21/3/2023, tại buổi họp, đánh giá toàn diện tài liệu, chứng cứ thu thập được của cơ quan chức năng, các cơ quan bước đầu xác định khi 4 tiếp viên lưu trú tại Pháp thì có một người Việt Nam nhờ chuyển hàng tiêu dùng (hơn 320 tuýp kem đánh răng và 17 chai nước súc miệng) về Việt Nam qua sân bay Tân Sơn Nhất, để gửi cho người nhà. Các nữ tiếp viên không biết bên trong hơn 150 tuýp kem đánh răng có cất giấu ma túy. Do vậy, cơ quan điều tra chưa đủ cơ sở để xử lý hình sự. Ngày 22/3, Cơ quan CSĐT Công an TPHCM đã ra quyết định trả tự do cho 4 nữ tiếp viên. Đồng thời khởi tố vụ án Vận chuyển trái phép chất ma túy, tiếp tục điều tra, làm rõ bản chất, xử lý nghiêm các đối tượng liên quan.

3. Kết luận:

Yêu cầu đầu tiên của nguyên tắc suy đoán vô tội là yêu cầu về lỗi phải được chứng minh theo trình tự thủ tục đảm bảo việc khởi tố, điều tra, truy tố xét xử là đúng quy định pháp luật. Bị can, bị cáo phải được coi là vô tội cho tới khi lỗi của bị can, bị cáo đó được chứng minh. Nếu lỗi không được chứng minh, đồng nghĩa với “sự vô tội được chứng minh”. 

Ở vụ việc này, có thể nói những người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự, thủ tục do bộ luật tố tụng hình sự quy định và chỉ có thể bị coi là có tội khi có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật. 

Nếu bạn còn vướng mắc hoặc muốn được hỗ trợ tư vấn, vui lòng kết nối đến tổng đài tư vấn của chúng tôi. Hỗ trợ dịch vụ qua đầu số Hotline (+84) 918 918 672 – Ls. Nguyễn Quang Thái – hoặc Zalo: 0918 918 672.